Afryka - skrywany wyrzut sumienia

Dariusz Rosiak w naszym imieniu odwiedził trzynaście afrykańskich krajów. Rozpoznał i skomentował dręczące je problemy polityczne, ekonomiczne i społeczne. O większości nie mamy zielonego pojęcia. O części wiemy tylko tyle, ile do naszych mediów dociera incydentalnie – bo właśnie w którymś z zakamarków zapomnianego kontynentu krzyk zabijanych przez okrutne reżimy lub ginących w bratobójczych walkach jest tak donośny, że nie sposób go dłużej ignorować.

Afryka kojarzy nam się z obrazkami zagłodzonych dzieci, wszechobecną malarią, zacofaniem cywilizacyjnym, buszem, rezerwatem dzikich. Czasem także przypomnimy sobie o niej, kiedy w kościołach wspomina się misjonarzy i zbiera drobne na potrzeby dalekich ambasad Kościoła. O konieczności wsparcia jej mieszkańców do znudzenia przypomina UNICEF, Polska Akcja Humanitarna i wiele innych instytucji oraz fundacji, starających się przemówić do naszej wyobraźni i poczucia solidarności. To trudne zadanie w świecie (i kraju), który woli odwracać oczy, spychać w niepamięć własne przewiny, przejmować się raczej sobą i pielęgnować stereotypy o uchodźcach, emigrantach, których za żadne skarby nie chcemy przyjąć, choć prędzej czy później stanie się to nieuniknione.

Rosiak pokazuje zawiłości historyczne, polityczne uzależnienie wielu krajów Afryki, ale także bezduszność międzynarodowych gremiów, instytucji, korporacji i mocarstw, którym na rękę jest utrzymywanie status quo. Pokazuje również nasze naiwne, a czasami po prostu obłudne myślenie o pomocy, jakiej bogaty świat udziela swemu ubogiemu i zniewolonemu sąsiadowi. Drugą ręką wyciska afrykańskie złoża surowców, drenuje tamtejszą gospodarkę, czerpiąc z niej korzyści wielokrotnie przekraczające fundusze przekazywanej tam pomocy.

Z książki:

„Chronimy swoje rynki przed żywnością z Afryki. Nie wpuszczamy państw afrykańskich na rynki finansowe, uznając, że udzielanie im kredytów na rozwój jest zbyt ryzykowne. Zamiast tego mamy usta pełne frazesów na temat wolności i równości, a kieszenie pełne pieniędzy, które mają nam zapewnić spokojne sumienie. Przez lata wywoływaliśmy wojny, utrzymywaliśmy okrutnych dyktatorów po to, by potem w odruchu dobrego serca adoptować biedne afrykańskie dzieci i dumać w uniesieniu nad własną dobroczynnością.

Ale w tej humanitarnej hojności bogatej Północy chodzi nie tylko o nasze dobre samopoczucie. Jesteśmy dziś gotowi zapłacić każde pieniądze, byle ci ludzie do nas nie przyjeżdżali. Stworzyliśmy sobie w tropikalnej Afryce olbrzymi obóz uchodźców z miliardem biednych ludzi i gotowi jesteśmy płacić im w nieskończoność, byleby tylko łaskawie nie rozlewali swojej biedy na Europę, Stany Zjednoczone, Australię. Budujemy zasieki imigracyjne i mury nie do przebycia (gdzieniegdzie, na przykład w Ceucie, te mury i zasieki są prawdziwe), by utrudnić Afrykanom przedostanie się do Europy. Wysyłamy patrole na morza i odsyłamy złapanych do domu, nie wnikając, co będzie się z nimi dalej działo.

Chiny nie grają w tę grę. Nie dziwmy się zatem Afrykanom, że poszli na ryzyko współpracy z Chińczykami, gdy oni nie traktują ich jak postkolonialne sieroty, tylko jak partnerów w biznesie.”

By lepiej poznać autora Żaru, polecam wszystkim ten materiał wideo, dotyczący książki Ziarno i krew, o której pisałem tutaj.